Màng phim nước mắt là gì? Cấu tạo và những bệnh lý liên quan

Nhờ có màng phim nước mắt mà đôi mắt chúng ta luôn được bảo vệ khỏi những độc hại, dị vật, bụi bẩn, vi khuẩn… trong môi trường và duy trì thị lực rõ ràng. Vậy màng phim nước mắt là gì? Và có những bệnh lý nào sẽ xảy tới khi lớp màng này bị tổn thương? Eyelink sẽ cùng bạn tìm hiểu trong bài viết.

1/ Màng phim nước mắt là gì?

Màng phim nước mắt là lớp màng nước trong suốt (gồm 3 lớp nhỏ hơn là: lớp nhầy, lớp nước, lớp lipid) bao phủ phía trước giác mạc. Nó có tác dụng:

• Bôi trơn, giữ ẩm cho giác mạc
• Bảo vệ giác mạc trước bụi bẩn, vi khuẩn… nhờ tác động rửa trôi
• Hỗ trợ nuôi dưỡng lớp biểu mô giác mạc và hàn gắn lớp này khi bị tổn thương
• Giữ cho bề mặt của mắt luôn mịn và rõ ràng

Khi màng phim nước mắt không ổn định thì đôi mắt chúng ta rất dễ bị khô, từ đó gây ra các triệu chứng khó chịu như cộm, cay mắt, tăng tiết nước mắt… và tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt.

2/ Cấu tạo của màng phim nước mắt

Màng phim nước mắt có cấu tạo gồm 3 lớp với các chức năng đặc biệt:

Lớp mỡ

Lớp mỡ hay còn gọi là lớp lipid với độ dày khoảng 50 – 100nm, chứa nhiều loại lipid khác nhau như lipid không phân cực (cholesterol và este sáp tạo nên khối lượng lớn), lipid phân cực ((O-acyl ) Axit béo -ω-hydroxy) và các phân tử phospholipid tương tác với lớp nước bên dưới. Phần lớn các lipid này, ngoại trừ phospholipid, được tiết ra từ các tuyến meibomian.

Vì có tính chất của dầu nên lớp mỡ sẽ nằm trên cùng (như dầu nổi trên nước) và tác dụng:

• Giữ ẩm cho mắt, ngăn sự bay hơi của lớp nước bên dưới – đây là chức năng quan trọng nhất của lớp mỡ
• Giúp ổn định và duy trì độ dày của màng phim nước mắt

Ở những bệnh nhân mắc bệnh viêm bờ mi mạn tính, thành phần của lớp lipid này không đầy đủ nên khả năng bảo vệ kém đi, dẫn tới lớp nước bên dưới không ổn định, dễ bay hơi và gây khô mắt.

Lớp nước

Đây là lớp dày nhất của màng phim nước mắt và nằm ở giữa. Ngoài nước, lớp này còn có thêm các chất dinh dưỡng là muối, vitamin, khoáng chất, protein, kháng thể… từ đó cho tác dụng:

• Giữ ẩm cho mắt
• Nuôi dưỡng lớp tế bào mắt nằm trên cùng, giúp chúng hoạt động bình thường và khỏe mạnh
• Ngăn nhiễm khuẩn mắt, loại bỏ các mảnh vụn biểu mô, chất độc và dị vật
• Tạo môi trường giàu oxy, cung cấp oxy cho giác mạc
• Duy trì bề mặt trơn láng cho giác mạc, bảo vệ giác mạc khỏi những ma sát của mi mắt

Lớp nhầy

Lớp nhầy trong cùng còn được gọi là lớp Mucins, được cấu tạo từ những glycoprotein trọng lượng phân tử cao, với tác dụng giúp nước mắt trải đều và bám vào bề mặt biểu mô của giác mạc mà không làm mắt bị ướt. Nếu nước mắt bốc hơi quá nhanh hoặc dàn không phẳng trên giác mạc sẽ gây hiện tượng khô mắt.

Lớp nhầy bị tổn thương trong một số bệnh lý như: bỏng hóa chất, thiếu vitamin A, viêm kết mạc tạo sẹo… hay độc tính từ việc dùng nhiều thuốc nhỏ mắt trong thời gian dài. Độc tính này có thể đến từ chính thành phần của thuốc nhỏ mắt (VD: corticoid) hoặc các thành phần tá dược như chất bảo quản. Theo thời gian, chất bảo quản sẽ dần tích lũy tại mắt và khiến nước nhỏ mắt có thể vô tình trở thành nguyên nhân khiến mắt bị khô, tổn thương.

3/ Những bệnh lý về mắt liên quan đến màng phim nước mắt

Khô mắt

Khô mắt là bệnh lý phổ biến nhất liên quan đến màng phim nước mắt. Lúc này người bệnh sẽ gặp các triệu chứng như: mắt cộm, rát, ngứa, mỏi, chảy nhiều nước mắt, mắt mệt mỏi, nhìn mờ… Khi khô mắt nặng lên sẽ làm tổn thương bề mặt nhãn cầu và giảm thị lực.

Thông thường, người bệnh sẽ được điều trị bằng cách bổ sung nước mắt nhân tạo để cấp ẩm cho mắt. Vì cần dưỡng mắt trong thời gian dài nên các bác sĩ thường khuyến khích lựa chọn các sản phẩm không chất bảo quản hoặc chất bảo quản lành tính.

Trong trường hợp này, bạn có thể tham khảo nhỏ dưỡng mắt với nước mắt nhân tạo không chất bảo quản Sodyal X Lipo, sản phẩm không chỉ cấp ẩm, loại bỏ các cảm giác khô mắt một cách nhanh chóng mà còn nuôi dưỡng và phục hồi màng phim nước mắt.

Sodyal X có thành phần là Hyaluronic Acid 0.1% dạng liên kết chéo (X-cross linked) và liposomal 5% (hạt phospholipid bao nước). Tác động kép giúp tăng cường giữ ẩm đồng thời củng cố lớp mỡ, ngăn sự bay hơi của màng phim nước mắt. Đây cũng là sản phẩm nhỏ mắt đầu tiên tại Việt Nam có 2 thành phần độc đáo này.

Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần chú ý chớp mắt thường xuyên để cấp ẩm cho mắt tự nhiên, tăng độ ẩm không khí trong phòng, sử dụng kính bảo hộ khi ra ngoài trời, uống đủ nước mỗi ngày…

Viêm tuyến lệ/ viêm bờ mi

Trong bệnh viêm tuyến lệ (viêm bờ mi), chức năng lớp mỡ bị rối loạn nên lớp nước bên dưới bị bốc hơi nhanh hơn bình thường và gây khô mắt. Các triệu chứng bỏng, rát, cộm, nhạy cảm với ánh sáng… xuất hiện và nhiều hơn vào buổi sáng.

Viêm kết mạc hai bên, loét giác mạc

Đây là hậu quả có thể thấy rõ khi màng phim nước mắt – lớp áo bảo vệ cho giác mạc – bị tổn thương. Ở giai đoạn nhẹ, các tế bào giác mạc mới bị tổn thương dạng chấm rải rác và có thể hồi phục được. Nhưng trong giai đoạn bị tổn thương nặng hơn, vi khuẩn bên trên có thể xâm nhập sâu tới giác mạc và gây viêm loét, nhiễm trùng. Đây là một trong những bệnh lý cần cấp cứu nhãn khoa và cũng là nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu trên thế giới.

Dị ứng mắt

Nước mắt không cố định mà luôn chuyển động và thay mới. Mỗi lần bạn chớp mắt, nước mắt sẽ di chuyển dọc theo bờ mi, tiến vào góc trong khóe mắt rồi xuống mũi thông qua ống lễ mũi. Trong quá trình này, các dị vật như bụi bẩn, vi khuẩn… sẽ bị cuốn trôi khỏi bề mặt mắt.

Nhưng khi màng phim bị tổn thương, nước mắt tiết ra không đủ nên hoạt động thanh thải dị vật này bị suy giảm, từ đó khiến mắt dễ bị kích ứng. Lúc này, người bệnh sẽ cần nhỏ nước mắt nhân tạo để làm dịu mắt, thuyên giảm các triệu chứng đồng thời tăng cường quá trình thanh thải dị vật cho mắt.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ màng phim nước mắt là gì, cũng như biết được cấu tạo cùng những bệnh lý chịu ảnh hưởng bởi lớp màng đặc biệt này. Hãy chú ý chăm sóc và bảo vệ mắt để giữ cho đôi mắt luôn sáng khỏe bạn nhé!